De Nijmeegse Johan Maelwael en gebroeders van Lymborch: grondleggers van de Nederlandse én Noord- Europese schilderkunst
NB. Openingsbeeld: Gebroeders van Lymborch, Tres Riches Heures, Januari, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. Iv
Het is een beetje gek gegaan met de drie gebroeders van Lymborch uit Nijmegen en hun beroemde werk Les tres riches heures. Pas in de twintigste eeuw komt er meer duidelijkheid over hun afkomst en over het feit dat zij de makers zijn van verschillende getijdenboeken waaronder het dan allang wereldberoemde Les Tres Riches heures du Duc de Berry (werk gestart in 1411). Het zijn deze drie broers die de grote vernieuwers van de schilderkunst zijn waarop Jan van Eyck (c. 1390-1441) en Rogier van der Weyden (c. 1400-1464), de Vlaamse Primitieven, op verder kunnen borduren. Maar zijn ‘ze’ nu van Frankrijk of van de Lage Landen aan de zee?
Van juni tot oktober jl. is dit beroemde boek - na een ingrijpende restauratie - tentoongesteld geweest in het kasteel van Chantilly, 40 kilometer boven Parijs. Voor Nijmegen was dit de aanleiding voor een feestelijk Maelwael/VanLymborch-jaar dat loopt van maart 2025 tot begin april 2026. Want dat is de stad waar de families van Maelwael en Van Lymborch in de veertiende eeuw via een huwelijk met elkaar verbonden worden. Daarmee behoren deze kunstenaars tot het culturele erfgoed van de noordelijke Nederlanden.
Gebroeders van Lymborch, Tres Riches Heures, Januari, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. Iv
Achtergrond
Vooral Johan Maelwael (1365-1415), de oom van de drie broers, is lang anoniem gebleven. We weten nu dat hij rond 1400 de beste betaalde kunstenaar van zijn tijd was. Op zijn naam staat het eerste schilderij op doek in plaats van op paneel en het eerste ronde schilderij, een tondo genoemd, beide nu in het Louvre. Ook schildert hij de beroemde portretten van twee Bourgondische hertogen: Filips de Stoute en Jan zonder Vrees, verloren gegaan maar in kopie overgeleverd. Bart van Loo, de Belgische successchrijver van het in vele talen vertaalde boek De Bourgondiers is een groot fan van het werk van Johan Maelwael: “Zijn ster rijst snel”.
Kopie naar Johan Maelwael, Portret van Filips de Stoute (stoutmoedige, 1342-1404), Dijon, Musée des Beaux Arts (bruikleen van het Louvre, Parijs)
Kopie naar Johan Maelwael, Portret van Jan zonder Vrees (1371-1419), Dijon, Musée des Beaux Arts
Europa
Rond 1400 is er van alles gaande in Europa. Er zijn diverse pestgolven met veel slachtoffers. In Frankrijk woedt een burgeroorlog tussen de huizen van Bourgondië en Orleans en Frankrijk wordt geraakt door smadelijke nederlagen in de Honderdjarige Oorlog van Engeland, met veel slachtoffers en een diepgaande economische ontwrichting tot gevolg. De traditionele standenmaatschappij komt onder vuur te liggen met onrust in de grote steden en roversbenden op het platteland.
Er is ook weinig vertrouwen in de kerk, er zijn inmiddels drie pausen die elkaar bestrijden. Dit is de vruchtbare voedingsbodem voor de opkomst van de privédevotie: individuele geloofsbeleving in de vorm van het persoonlijke gebed, van mystiek, met aandacht voor het alledaagse leven voor Gods schepping. Ook de Maria-cultus komt sterk op. Wat heb je hiervoor nodig? Een getijdenboek, een privé gebedenboek naar voorbeeld van het brevier van geestelijken.
Gebroeders van Lymborch, Tres riches heures, Februari, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. 2v
De Europese schilderkunst rond 1400 staat nog niet in hoog aanzien. Dat doet de architectuur wel wat tot uitdrukking komt in de bouw van enorme gotische kathedralen. De beeldhouwkunst is daaraan toegewijd en de schilder diende de beeldhouwer, door de beelden te kleuren, te polychromeren. Bijna al het houtsnij- en beeldhouwwerk uit die tijd heeft een kleur gehad. In Italië wordt in de veertiende eeuw het fresco het belangrijkste medium, in het koudere en natte noorden worden dat de manuscripten van perkament, verluchtigd met miniaturen, gemaakt met tempera: dat zijn pigmenten die vaak gemengd zijn met eidooier. Het is de tijd vóór de uitvinding van de boekdrukkunst.
De Lage Landen
Nijmegen maakt, in tegenstelling tot Frankrijk, rond 1400 een periode van voorspoed door. De stad groeit, vindt aansluiting bij de Hanze en schippers verleggen hun horizon naar Engeland, de Noorse kusten en het Oostzeegebied. In Gelre was door een huwelijk binnen de hertogelijke familie met een Franse hofdame iets van een Franse hofcultuur ontstaan, ook al bleven de hertogen van Gelre Engels gezind. De heraldiek - wapenkunde - wordt belangrijk en kunstenaars versierden de uitrustingen van ridders, met name hun schilden, met heraldische familietekens. Zie hier de herkomst van het woord ‘schilderen’: het versieren van een schild.
De stad oefent een grote aantrekkingskracht uit op kunstenaars, van wie de ateliers vaak door de eigen familie draaiende worden gehouden. Zowel de families van Maelwael, Van Lymborch en Van Aken (familie van Jheronimus Bosch) trekken naar Nijmegen. Zij hopen op opdrachten van het hof, van bouwlustige parochies in het hertogdom, van regionale adel en van steeds rijker wordende stedelingen. Vanuit het zuiden ontstaat ook een grote vraag naar deze talentrijke en goed geschoolde kunstenaars in grote steden als Dijon, Keulen, Brussel en Parijs. Vooral Dijon zuigt het Noord-Nederlands talent op als een spons.
Gebroeders van Lymborch, Tres Riches Heures, Maart (gedeeltelijk), tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. 3v
Johan Maelwael
De namen Herman en Willem Maelwael zijn tussen 1373 en 1396 te vinden in de Nijmeegse annalen, daarna verdwijnen ze. Willem heeft een dochter, Mechteld (Metta) en een zoon, Johan. De laatste valt op als schilder en krijgt waarschijnlijk via de vrouw van de hertog van Gelre, de genoemde hofdame, een opdracht van de Franse koningin. Al snel is hij de bestbetaalde kunstenaar van Frankrijk. Hij werkt zeventien jaar aan het Bourgondische hof en introduceert daar waarschijnlijk zijn drie neven, de drie oudste zonen van zijn zus Mechteld. Hij wordt ook hun mentor. In 1415 overlijdt Johan Maelwael in Dijon.
Voor een stage trekken de drie broers rond 1398 naar Parijs. Herman en Johan gaan in de leer bij de edelsmid Alebret de Bolure en Paul bij zijn oom Johan. In 1402 gaan ze in dienst bij de hertog van Bourgondië en vertrekken ze definitief naar Parijs. Daar wonen ze in huis bij de lijfarts van Filips van Bourgondië, dan de machtigste man van Frankrijk, en werken aan een Bible moralisée, een plaatsjesbijbel, nu te vinden in de Bibliothéque Nationale de France in Parijs. Na Filips dood treden de broers al snel in dienst van diens broer, Jan, hertog van Berry, ten zuidoosten van Parijs. Jean de Berry is niet zomaar een edelman: hij is de zoon, de broer en de voogd van drie achtereenvolgende Franse koningen en beschouwt een groot deel van centraal-Frankrijk als zijn persoonlijk bezit. Naast oorlog voeren, waarbij hij de rol van verzoener op zich neemt, wijdt hij zich tot zijn dood aan zijn grote passie: het verzamelen van kunst en kunstenaars.
Tijdens zijn leven laat Jan de Berry negen kastelen bouwen, hij heeft vijftienhonderd jachthonden, exotische dieren, rariteiten, relikwieën en kostbare juwelen. Zijn grote liefde zijn boeken, hij heeft een enorme collectie. Hij herkent het talent van - vooral - Paul van Lymborch en neemt de broers in dienst. Hij geeft hen veel werk en beloont hen daar ruim voor met goud, juwelen en een groot huis in Bourges en weer later een nog mooier huis, ‘een prins waardig’. Gedrieën groeien ze onder het mecenaat van Jan de Berry uit tot de belangrijkste kunstenaars van hun tijd.
Gebroeders van Lymborch, Tres Riches Heures, April, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. 4v
De hertog is als verzamelaar onverzadigbaar. Het ene prachtige boek is nog niet af of er wordt aan een nog mooier en vernieuwender manuscript begonnen, met als ‘top of the bill’ de Tres Riches Heures. En dat terwijl er rondom oorlog wordt gevoerd. Bourges, waar de broers vaak werken, wordt maandenlang belegerd en de pest waart door Europa. De Honderdjarige Oorlog verloopt, als gezegd, rampzalig voor de Fransen dus ook voor de hertog van Berry. Zijn lievelingskastelen worden verwoest en hij moet op de vlucht. Op 15 juni 1416 zal Jan de Berry sterven op 75-jarige leeftijd, nog geen jaar na de verpletterende nederlaag in Azincourt.
De Belles Heures of Jean de France, duc de Berry
Al snel na hun aanstelling krijgen de broers de opdracht van de hertog voor een getijdenboek dat alle andere in omvang, ambitie, schoonheid en kostbaarheid moet overtreffen: de Belles heures. Het werk omvat 225 folia - pagina’s van 24 x 18 cm - in 31 katernen, relatief groot want de meeste getijdenboeken hebben het formaat van een half A4-tje. Veel bladzijden bevatten twee of meer miniaturen, in het totaal zijn er 172 afbeeldingen. Vrijwel alle afbeeldingen hebben een religieus onderwerp, meestal een episode uit het Oude of Nieuwe testament. Soms ook wat heraldische motieven en de twaalf tekens van de dierenriem in zeer kleine vignetten. Ook onderwerpen uit de Legenda Aurea, een populair middeleeuwse verzameling van heiligenlevens komen er in voor.
Getijdenboeken hebben traditioneel een bepaalde opbouw met een verluchtiging - een miniatuurschildering - op een binnen de tekst aangegeven kader. De gebroeders geven de schildering letterlijk en figuurlijk een meer centrale plaats. Het getijdenboek wordt daarmee tot een platenalbum met bijbehorende teksten. Naast geliefde religieuze thema’s van de hertog zijn er veel verwijzingen naar studie en wetenschap. Dit is uniek voor deze tijd en een indicatie van de toenemende belangstelling voor kennis. Het werk van de Belles heures is klaar rond 1409. De hertog moet buitengewoon tevreden zijn geweest want hij geeft een paar jaar later opdracht voor een volgend getijdenboek dat nog weer grootser en ambitieuzer is: het wereldberoemde Les Tres Riches Heures. Daarin worden de schilderingen ook meer werelds van onderwerp.
Les Tres Riches Heures
Van alle middeleeuwse getijdenboeken is de Tres Riches Heures de bekendste vanwege de kwaliteit, de ‘cultstatus’ van exclusiviteit die is gecreëerd door de adellijke bezitters ervan en het Institut de France, en de opvallende reproductiegeschiedenis. De broers beginnen er waarschijnlijk in 1411 aan, afwisselend in Parijs en Bourges, de hoofdstad van Berry en rond 1400 een van de meest vooraanstaande steden in Frankrijk. Berry ligt 200 kilomeer onder Parijs en is van oudsher vruchtbaar en welvarend.
Gebroeders van Lymborch, Tres Rriches Heures, Mei, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. 5v
Wie het werk ziet, wordt getroffen door de originele kleuren waarbij het prachtige lapis-lazuliblauw als eerste wordt genoemd. De gebroeders gebruiken ook veel bladgoud en pulver van edelstenen of halfedelstenen als pigment. Ze maken naast veel ander werk voor dit getijdenboek ook twaalf afbeeldingen van de twaalf maanden, de kalenderbladen. Deze zijn iconisch geworden voor de westerse cultuur en worden nog steeds ervaren als archetypische middeleeuwse scene. Ze zijn alle twaalf in dit artikel opgenomen. Elk kalenderblad toont een geïdealiseerde wereld waarin iedereen een plaats heeft onder God. Het perspectief is nog niet helemaal volmaakt wat ze een sfeer van onschuld en naïviteit geeft, terwijl ze technisch en artistiek van hoog niveau zijn.
Gebroeders van Lymborch, Tres Riches Heures, detail met tympaan bij de maand Februari. Alle kalenderbladen hebben een hemisfeer met de tekens van de dierenriem en de stand van de hemellichamen. In Nijmegen heerst al een wetenschappelijk klimaat waar de Van Lymborch-broers kennis van hebben kunnen nemen, wat zich voortzette aan het Franse hof. Er was in Europa veel belangstelling voor astronomie en astrologie.
Aangenomen wordt dat tussen de twee werken in Paul van Lymborch, met of zonder zijn broers, rond 1410 een reis naar Italië maakte, want de verschillen tussen beide boeken zijn groot. De traditionele wijnranken in de marges van Belles heures zijn vervangen door gevarieerde en uitgewerkte motieven, gemaakt door andere miniaturisten, de kalender bestaat niet meer uit kleine emblemen maar uit pagina vullende afbeeldingen. De keuze van onderwerpen is gewaagd en innovatief en de schilderingen zijn eleganter en evenwichtiger. Er is ook een betere samenhang tussen de kleuren en vooral de landschappen zijn volwassen en vernieuwend. De drie broers sterven kort na de dood van Jan de Berry - in 1416 - snel na elkaar, waarschijnlijk door de pest, het werk onaf achterlatend. Algemeen wordt nu aangenomen dat de Van Lymborchs de auteurs zijn van de maanden januari, februari, maart (gedeeltelijk), april, mei, juni (gedeeltelijk), juli, augustus en december (gedeeltelijk).
De Tres Riches Heures wordt vaak gezien als het begin van de Europese landschapskunst en Paul van Lymborch’s verbeelding van de maand januari als het eerste genrestuk uit de geschiedenis: de verbeelding van het dagelijks leven en alledaagse activiteit. Het werk wordt beschouwd als het absolute hoogtepunt van de Europese schilderkunst uit het eerste kwart van de vijftiende eeuw. Kunsthistoricus Millard Meiss zegt erover:
Dankzij hun buitengewone observatievermogen en hun technische talenten, gevoed door de omgeving waarin zij opgroeiden, waren de Van Lymborchs in staat om zowel de Noordelijke als Italiaanse invloeden te verbinden met de Noord-Franse schildertraditie en zo een origineel oeuvre te scheppen dat voor altijd het toppunt zal blijven van de internationale gotiek.”
En mediëvist en bestsellerauteur van onder andere De naam van de roos, Umberto Eco schrijft:
“Het werk van de gebroeders Van Lymborch vormt een soort filmdocumentaire die ons het leven in een tijdperk laat zien. Maar geen film heeft ooit de levensechtheid, de luister en de ontroerende schoonheid van deze taferelen kunnen evenaren”, (boek, p. 9)
Gebroeders van Lymborch, Tres Riches Heures, Juni, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. 6v
Merkwaardige rondreis
Na de dood van Jan de Berry wordt de Belles Heures aangekocht door hertogin Yolande van Anjou (1428-1483), koningin van Sicilië. Het boek dient vele malen als voorbeeld voor andere getijdenboeken maar raakt uiteindelijk uit zicht. In 1880 komt het manuscript weer tevoorschijn en in handen van de familie Rothschild. In 1954 wordt het met hulp van tycoon John D. Rockefeller door het Metropolitan Museum of Art (MET) aangekocht. Het wordt gerestaureerd en onderdeel van de collectie in The Cloisters in noordelijk Manhattan, de afdeling middeleeuwen van de MET.
Het onvoltooide Les Tres Riches Heures komt in handen van de Savoie-familie waar Karel I (1468-1490) het werk laat voltooien door de bekende miniaturist Jean Colombe (c. 1433-c. 1493) en - tussen 1416 en 1464 - nog zo’n twintig andere randdecorateurs, kalligrafeurs en verluchters. Dan komt het in handen van Margaretha van Oostenrijk (1480-1530), regentes van de Nederlanden, die het bewaart in een kapel in Mechelen. Na haar dood raakt het werk in de vergetelheid en waarschijnlijk in het bezit van Italiaanse adellijke families.
Gebroeders van Lymborch, Tres Riches Heures, Juli, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. 7v
In het midden van de negentiende eeuw duikt het op in Genua, Italië. Henri d' Aumale zoon van de Franse koning Louis Philippe I en de belangrijkste kunstverzamelaar van zijn tijd krijgt de tip dat een Genuese edelman een uniek getijdenboek wil verkopen. Hij ziet meteen dat de hertog van Berry de opdrachtgever is geweest, waardoor hij het boek in de tijd kon plaatsen, en koopt het voor 22.000 francs. Daar moest een dagloner in die tijd 22.000 dagen voor werken. D’Aumale creëert een mythe rond het werk, laat het heel sporadisch zien aan hoog gezelschap van connaisseurs en profileert zich nadrukkelijk als de herontdekker. Hij identificeert zich ook met de oorspronkelijke opdrachtgever: Jean, hertog van Berry.
Hij betrekt het gerenoveerde kasteel van Chantilly, breidt zijn verzameling uit en laat het kasteel na zijn dood, hij heeft geen kinderen, mét inhoud na aan de Franse staat, op voorwaarde dat de integriteit van de collectie niet mag worden verstoord. De nieuwe eigenaar wordt het machtige Institut de France dat de collectie openstelt voor het publiek onder de naam Musée Condé in een apart gebouw naast het grote kasteel. Dit wordt, na het Louvre en het Musée d’Orsay, het belangrijkste kunstmuseum.
Het Chateau de Chantilly, 40 kilometer boven Parijs, oktober 2025
Maar wie zijn toch de makers?
De link tussen het werk en de makers gaat langzaamaan verloren. De hertog van Aumale denkt dat het een zekere Nicolas Robert is geweest. Als hij het werk vaker bekijkt, ziet hij er er wel verschillende handen in. In 1881 vindt historicus Leopold Delisle (1826-1910) in een openbare bibliotheek in Parijs een inventaris van de bezittingen van de duc de Berry uit 1417, het jaar na zijn dood. Met behulp hiervan identificeert hij de gebroeders van Lymborch als makers van de fraaiste schilderingen. Hij weet ook de Belles Heures aan de broers te verbinden, toen net in bezit van de familie De Rothschild. Delisle is zich bewust van de noordelijke afkomst van de broers maar ziet ze toch echt als Frans.
Gebroeders van Lymborch, Tres Riches Heures, Augustus, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. 8v
In 1914 ontdekt een Nijmeegse stadsarchivaris dat “Maelwael ontsproten is uit een Nijmeegsch, althans Geldersch kunstenaarsgeslacht.” Ook eerder is de naam al gevonden in historische bronnenboeken van het hertogdom Gelre maar niemand legt een link naar de Van Lymborchs. In 1950 doet een Kleefse stadsarchivaris uitgebreid onderzoek naar het verband tussen de Maelwaels, de Van Lymborchs en Nijmegen. Hij veronderstelt dat de familie van oorsprong uit Kleef of Xanten in het huidige Duitsland komt en verzucht: “Het atelier van Maelwaels uit Nijmegen is allang wereldberoemd zonder dat men zich echt bewust is van de samenhang”. En ook: “Iedere kunsthistoricus kent hun oeuvre. Belangrijke musea gaan er prat op hun werk in bezit te hebben. Maar niet hun Nederrijnse land van afkomst, doch Frankrijk telt deze kunstenaars trots tot hun belangrijkste exponenten van de laatgotische schilderkunst. Hoe kon dat nou gebeuren?” Op zijn verzuchting wordt lange tijd niet gereageerd. In Nijmegen noemde men nieuwe straten wel naar fruit maar niet naar Johan Maelwael of de gebroeders van Lymborch.
Dan is de tijd rijp: er ontstaat een herwaardering van de gotiek. In 1904 is er in Parijs een grote tentoonstelling van gotische panelen en miniaturen en twaalf werken uit de Tres Riches Heures worden in reproductie tentoongesteld. Zo kan het werk veel beter bewonderd worden dan alleen twee pagina’s in een opengeslagen boek. Ze maken grote indruk en staven de claim van de makers dat de Franse kunst gelijkwaardig is aan de Italiaanse uit die periode.
Gebroeders van Lymborch, Jean Colombe, Tres Riches Heures, September, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65,
fol. 9v
Er komt een eerste monografie. Ook wordt het werk nu opgenomen in alle belangrijke handboeken. De eerste kleurenreproducties verschijnen in het voorjaar van 1940 in het Parijse kunstblad Verve, dat de twaalf kalenderfoto’s publiceert. Maar de echte doorbrak komt uit de Verenigde Staten. Fotoblad Life publiceert ook de twaalf kalendermaanden in kleur, mogelijk gemaakt door de verbeterde druktechnieken voor massareproductie. Het binnenwerk kan nu ook in kleur en de Van Lymborchs vinden hun weg naar vele huiskamers.
Er volgen internationaal vele publicaties, populair en wetenschappelijk. Door deze golf van aandacht gedreven besluit John D. Rockefeller jr., zoals eerder geschreven, tot de aanschaf van de Belles heures. Stil blijft het in Nederland, op de Belg Leon Delaissé en Johan Huizinga in zijn Herfsttij der Middeleeuwen uit 1919 na. Huizinga introduceert de naam ‘Van Limburg’ wat - helaas - de toon zet naar de foutieve spelling van de naam van de broers. Hella Haasse schrijft in 1949 in Het woud der verwachting beeldend over het leven van de broers aan het hof van de hertog van Berry.
Gebroeders van Lymborch, Jean Colombe, Tres Riches Heures, Oktober, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. 10v
De stichting Maelwael van Lymborch
Het jaar 2002 brengt de verandering in Nederland met de oprichting in Nijmegen van de Stichting Maelwael van Lymborch door Clemens Verhoeven en André Stufkens. In 2005 is de eerste expositie van het werk van de gebroeders in Museum het Valkhof in Nijmegen met miniaturen uit topmusea uit New York, Parijs, Berlijn en Londen en een mooie catalogus van conservator Pieter Roelofs, nu Rijksmuseum, en gastconservator Rob Dückers. Koningin Beatrix bekijkt met een loep de verfijnde miniaturen uit de Belles heures. Daarna volgt in 2009, 2010 en 2012 een wereldreis langs belangrijke musea. Honderdduizenden bezoekers werpen een blik op dat wat 600 jaar verborgen was gebleven.
Gebroeders van Lymborch, Jean Colombe, Tres Riches Heures, November, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. 11v
In Nijmegen worden tableaux vivants opgericht en re-enactments-opvoeringen georganiseerd en in 2005 ontdekt historicus Peter van der Heijden de authentieke veertiende-eeuwse kelders van het atelier-woonhuis van de Maelwael/van Lymborchs aan de Burchtstraat 63-65. Naast de schepenprotocollen vormen zij de enige fysieke herinnering van de aanwezigheid van de Maelwaels en de Van Lymborchs in de oudste stad van ons land. In 2019 wordt het Museum Maelwael van Lymboch Huis geopend, de enige plek ter wereld waar de bezoeker hun kunst en wereld kan beleven.
Het MaelwaelVanLymborch-jaar
En dan is het 2025. De Tres Riches Heures wordt in 2023 en 2024 door restauratoren van het Centre de recherche et de restauration (C2RMF) in Parijs grondig gerestaureerd. De bladen zijn daarvoor deels losgehaald, waardoor alle kalenderbladen - de meest gereproduceerde afbeeldingen van de middeleeuwen - van juni tot oktober van dichtbij kunnen worden bewonderd in 2025 tijdens een tentoonstelling in het Musée Condé, onderdeel van het Chateau de Chantilly. Ook hun andere boeken worden gepresenteerd: de Belles Heures uit New York en een Bible Moralisée uit Parijs, naast veel andere topwerken uit vooraanstaande musea.
Ingang van de Salle du Jeu de Paume, onderdeel van het Chateau de Chantilly, met de aankondiging van de tentoonstelling op de laatste dag, 5 oktober jl.
Deze unieke gebeurtenis wordt ook in Nijmegen, de geboortestad van de broers, gevierd met het Gebroeders Van Lymborch Jaar 2025-2026. Bart Van Loo opent het jaar in november 2024 met de presentatie van zijn nieuwste boek Stoute Schoenen in de Stevenskerk, na zijn boek De Bourgondiërs een tweede boek, nu over zijn zoektocht naar de fysieke plekken waar het Bourgondische leven van de hertogen zich heeft afgespeeld. Hij zet in zijn boek voor eens en voor altijd de Gelderse geschiedenis op de kaart, met een prominente rol voor het Nijmeegse kunstenaars-geslacht Maelwael Van Lymborch.
Gebroeders van Lymborch, Jean Colombe, Tres riches heures, December, tempera, inkt en bladgoud op perkament, Chantilly, Musée Condé, Ms 65, fol. 12v
De tentoonstelling is voorbij maar het feestjaar nog niet. Er is een tentoonstelling met werk van (amateur)kunstenaars onder de titel De Nieuwe Van Lymborch in de Stevenskerk en er komt van 17 januari 2026 t/m 6 april 2026 een tentoonstelling met werk van hedendaagse kunstenaars die zich hebben laten inspireren door het werk van de broers, ook in de Stevenskerk. En er is altijd de mogelijkheid om het Museum Maelwael Van Lymborch Huis aan de Burchtstraat via een rondleiding te bezoeken. Maak hiervoor wel te voren een afspraak.
Voor meer informatie over :
www.gebroedersvanlymborch.nl
www.vanlymborch2025.nl
www.maelwaelvanlymborchstudies.com
Er zijn meerdere mooie publicaties over dit onderwerp te bestellen via de webshop van het Maelwael Van Lymborch Huis.
Met dank aan André Stufkens,
Stichting Maelwael Van Lymborch Studies
————————————————————————————————
Verantwoording literatuur
André Stufkens en Clemens Verhoeven, Johan Maelwael en de gebroeders Van Lymborch. Grondleggers van de Nederlandse schilderkunst, Nijmegen, Walburg Pers, 2023.
Verantwoording afbeeldingen
Portret Filips de Stoute
https://nl.wikipedia.org/wiki/Filips_de_Stoute
Portret Jan zonder Vrees
https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_zonder_Vrees_%28hertog%29
De kalendermaanden
Januari
https://nl.wikipedia.org/wiki/Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry#/media/Bestand:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_Janvier.jpg
Hemisfeer boven Februari
https://nl.wikipedia.org/wiki/Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry#/media/Bestand:CalFeb.jpg
Juli
https://nl.wikipedia.org/wiki/Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry#/media/Bestand:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_juillet.jpg
Oktober
https://nl.wikipedia.org/wiki/Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry#/media/Bestand:Les_Tr%C3%A8s_Riches_Heures_du_duc_de_Berry_octobre.jpg
Overige foto’s: Auteur
