Beeldend Kunstenaar Carolien Wissing: Steeds weer op zoek naar essentie en nieuwe vormen

Het zijn de ingrediënten voor een bijzondere ontmoeting: een immense schip in de haven in Amsterdam Noord, een kunstenaar op krukken en een piepklein atelier in het vooronder van het schip. Een gescheurde kruisband in de linkerknie en een gebroken teen aan de rechtervoet weerhoudt beeldend kunstenaar Carolien Wissing er niet van om mij te ontvangen. Ik had al eerder een foto van de locatie gekregen zodat ik een beetje was voorbereid. Carolien verblijft nu met man en dochter van twaalf  sinds 2020 op dit schip, dat ze zo ongeveer helemaal - allebei handig - onder handen hebben genomen. Als ik iets aan dit gesprek heb overhouden dan is het wel dat het hier om heel ondernemende mensen gaat die steeds weer met nieuwe initiatieven aan de slag gaan vanuit - wat zal blijken - een innerlijke zoektocht naar de essentie van het bestaan. Maar ik loop vooruit op het gesprek. Carolien Wissing wordt kunstenaar van de maand juni 2025 bij Kunstuitleen Voorburg.

Het schip van de kunstenaar

Leven
Als Carolien Wissing (48) de richting Architectonische Vormgeving aan de kunstacademie in Kampen heeft afgerond, trekt ze de wijde wereld in en ze pakt van alles aan wat ze tegenkomt. Haar jeugd heeft ze doorgebracht op een boerenbedrijf in de Achterhoek - een heel fijne plek om op te groeien maar er gebeurde niet zoveel - en ze heeft het gevoel veel in te moeten halen.

Ze gaat reizen naar allerlei buitenlanden en werkt daar haar kostje bij elkaar: zo is Carolien een tijdje host op internationale nachttreinen. “Dat was geweldig en ik ben nog steeds dol op treinen. Ik werkte in het weekend en was de hele nacht wakker om alles in de gaten te houden, bijvoorbeeld of er geen zakkenrollers de trein in kwamen. Ik kwam elke dag in een andere stad en als we dan aan kwamen in Praag of Basel ging iedereen slapen, maar ik ging de stad in. Ik fotografeerde toen veel. Ik sliep nauwelijks, het was de jeugdige overmoed en kreeg dat later wel op mijn boterham, natuurlijk. Maar met het werk op de treinen had ik wel een ticket voor Zuid Amerika bij elkaar gespaard.”

Carolien Wissing, Little Forest 78 & Rooted man on wood under a glass bell, 2023, acryl op hout, 7 x 10 cm & Rooted man on wood under a glass bell.

“Ik reisde een half jaar rond in Zuid-Amerika. Dat begon in Suriname, ik deed daar wat ontwerpklussen en werkte in de hipste tent van Paramaribo. Heerlijk dat bruisende nachtleven. Door naar Frans Guyana, de Amazone op in Brazilie, toen verder naar Peru, Bolivia en Chili, naar een vriend die in de bergen net buiten Santiago woonde. Daar begon ik voor het eerst te schilderden om al die indrukken te verwerken.

Carolien Wissing, Flow, 2021, acryl op linnen, 115 x 165 cm

Carolien besloot dat ze een basis nodig had, van waaruit ze rest van de wereld kon verkennen. Dat werd Amsterdam. Daar bouwde ze een leven op dat bestond uit veel schilderen, uitgaan en reizen met vrienden -korte reizen naar Afrika zoals Congo, Uganda en Ghana. Toen was Azië aan de beurt. Samen met man Jasper, koos ze voor Indonesië. “We hadden in een jaar tijd 30.000 euro bij elkaar gespaard waar we twee jaar van hebben geleefd én een zeilboot van hebben gebouwd. Dat kun je je nu niet meer voorstellen, maar dat kon toen voor dat geld.” De boot met de naam Djaya Raya pronkt nu - hoewel ze er niet meer mee varen - als een sieraad bovenop hun schip. Djaya Raya betekent ‘iets groots tot een goed einde brengen’. Veel ondernemingen in Indonesië hebben de naam Djaya of Raya in hun naam. Djaya Raya is dus dubbelop, dat vonden wij een leuke knipoog en dat konden de Indonesiërs ook erg waarderen.”

Het schip met, hoog, de zeilboot met de naam Djaya Raya

Niet lang na hun terugkomst in Nederland kopen ze het schip waar ze nu op wonen. De verbouwing kost veel meer tijd dat ze hadden gepland en als het schip woon-klaar is vertrekken ze opnieuw naar Azië - naar Thailand en Vietnam, nu met hun 4-jarige dochter. Ze reizen veel met brommertjes, hun dochter wisselend bij een en de ander achterop. “Ze vond het heerlijk achterop en viel dan vaak in slaap. Het was enorm intens. Hanoi bijvoorbeeld is een geweldige stad, zoveel kleur, smaak, geluid, een explosie voor de zintuigen.” Vanuit Azië gaan ze meteen door naar New York waar ze vervolgens drie maanden wonen, omdat haar man een project te doen had.

Carolien gaat schilderen als haar dochter naar de pre-school is en haar man Jasper aan het werk. Ze schildert - op grote doeken - New York, heel abstract, en probeert de beweging die ze daar voelt, vast te leggen. “Na 3 maanden rolde ik tien doeken in een koker en nam ze mee het vliegtuig in naar Nederland. Ze zijn inmiddels allemaal verkocht.”

“Nu gaan we alweer een paar jaar op vakantie met een daktent op onze bus, zo reizen we door Europa. Dat is ook een geweldig avontuur, want al dat vliegen, dat kan eigenlijk niet meer. Het voelt nu echt niet goed meer om voor een weekvakantie naar de andere kant van de wereld te vliegen. Het past op geen enkele manier bij een duurzamere levensstijl. Dat we anders om moeten gaan met de aarde en opnieuw moeten leren leven met de natuur, meer een balans moeten zien te vinden, dat is voor velen wel duidelijk. Er naar handelen is lastig omdat het al snel voelt alsof er niks meer mag.

Maar ik ben juist voor méér. Meer ervaringen, meer smaakexplosies in de breedste zin van het woord. Meer experiment. Elk experiment is een nieuw avontuur. Nu ben ik part- time terug op de boerderij van mijn ouders in de Achterhoek. Samen met zes vrienden zijn we twee hectare land en het erf aan het omvormen tot een plek waar we gewassen verbouwen en producten ontwikkelen zonder de aarde te belasten. Niet eenvoudig maar super interessant. Zo benaderde iemand ons vorig jaar omdat hij grond zocht om brandnetels op te verbouwen voor vezelteelt. Samen met hem en een duurzaam kledingmerk zijn we nu bezig om te kijken of we een tafelaken kunnen maken van brandnetel. Hoe leuk is dat!”

Carolien Wissing, Cabin, 2021, acryl op linnen, 32 x 40 cm

Kunst
”Kunst speelde geen rol in mijn jonge leven. Ik weet dat ik als kind ooit eens een scene voor ogen had en dacht ‘als ik ooit een film maak dan ga ik dit filmen!’ Maar meteen erachter aan dacht ik ‘een film? Hoe dan?’ en ik liet het idee meteen weer varen. Ik had gewoon geen voorbeelden van mensen in mijn omgeving die op wat voor manier met kunst bezig waren, dus dat bestond niet in mijn hoofd als optie om er iets mee te gaan doen. Ik was wel goed in tekenen, ik heb ook ooit eens een tekenwedstrijd gewonnen. En ik had veel verbeelding. Ik speelde liever mijn eigen verzonnen spelletjes dan met anderen, daar had ik gewoon niet zoveel mee.

Op de middelbare school kwam kunst meer naar de voorgrond, het was een keuzevak. Ik vond het leuk en was er goed in. Ik deed toelating voor de academie in Kampen en werd toegelaten. Nog steeds zag ik geen leven met kunst voor me. Ik koos ervoor omdat dit het dichtst bij mij lag. Het eerste jaar was een algemeen jaar waarin ik ook schilderde, maar in het tweede jaar koos ik toch voor iets praktisch: architectonische vormgeving, alhoewel mijn schilderdocent Eli Content (1943-2022) al in het eerste jaar van de academie tegen mij zei: ‘jij moet gaan schilderen’.

Na de academie was het dus de vraag: wat nu? Ik vond het leuk om schetsen te maken: van een gebouw en dan uitzoomen, hoe je zo’n gebouw inpast in een omgeving. Dat is denken en werken als een architect, terwijl ik opgeleid was als architectonisch vormgever. Dan mag je verbouwingen doen maar niet een heel gebouw neerzetten of je bezig houden met stedelijk ontwerpen. Ik heb nog even overwogen om naar de Academie van Bouwkunst te gaan maar het buitenland trok. Ik wilde onder invloed van het reizen ook wel culturele antropologie studeren, ik vond het allemaal even interessant, maar toen zei een vriend: ‘je moet niet zo zoeken: je bent er al. Dat was mooi, dat hij dat zei. Ik werd er een stuk lichter van want al dat zoeken is ook vermoeiend.”

Op Carolien’s website staat:
Carolien Wissing is schilder van uitgestrekte of juist intieme landschappen in een sober kleurenpalet. Ze verbeeldt het gebied waar het menselijk ingrijpen eindigt en de natuur begint. Haar kunstwerken dompelen de kijker onder in een wereld van verbondenheid en ontzag voor de natuur, ze helpen ons herinneren waar we geworteld zijn. Caroliens werk balanceert tussen het surrealistische en het aardse, op zoek naar een manier om een ​​nieuwe relatie te vinden tussen mens en natuur, tussen ecologie en ethiek.

Het atelier van Carolien, onderdeel van de werkplaats onderin het schip

De plek waar Carolien haar kleine werken maakt

Bestiales - uitkomst van een paar weken boetseren in Spanje afgelopen wint

De kleine werkjes. De figuurtjes worden normaliter gebruikt in maquettes, Carolien past ze aan en combineert ze met hout of steen.

Idem

Het buiten-atelier

Op mijn vraag ‘wanneer ben je blij?’, zegt Carolien: “Ik ben niet snel tevreden. Ik merk ook dat ik op zoek ben naar nieuwe vormen, mijn werk wordt abstracter, minder figuratief. Tussen weten en zien, dat vind ik een interessant spanningsveld. Dat vergt een ander manier van denken en werken.”

Wanneer ben je blij? Peinzend over het antwoord

“Waar ik mee worstel, is de tijd waarin we nu leven en de vraag wat ik kan doen met de grote vraagstukken van dit moment. Wat is de rol van kunst daarin? Ik heb de afgelopen twee jaar diners georganiseerd op een eiland in de Vinkeveense plassen en later in een schuur midden in een weiland, want dan was het weer geen bepalende factor meer. Ik sprak audio-verhalen in en tussen de gangen door konden mensen dan kijken en luisteren naar een landschap van mij met mijn tekst op de oren. Ik wilde ze onderdompelen in zo’n werk vanuit de gedachte dat iedereen onderdeel is van de natuur

Dat werkte heel goed, mensen waren in rust en werden, lekker met een wijntje erbij, meegenomen in het verhaal, in tegenstelling tot een bezoek aan een museum waar veel afleiding is en het volgende werk alweer trekt. Ik had het gevoel dat ik daar iets van essentie te pakken had, maar ik was zoveel tijd kwijt met de randvoorwaarden zoals de organisatie en het financieel rond krijgen ervan dat het uiteindelijk op de verkoop van onvoldoende tickets spaak liep.”

Carolien Wissing, Membrane, 2023, acryl op linnen, 90 x 100 cm

“Ik zoek in mijn leven en werk naar essentie en merk dat ik naast beeld ook tekst interessant vind. Ik ben nu veel aan het schrijven, het zou een soort roman kunnen worden. Ik probeer alle dingen die in mijn hoofd heb zitten, eruit te laten komen: hoe kunnen mens en natuur met elkaar in balans zijn in plaats van dat de mens de natuur ‘opeet’. Hoe doe je dit zodanig dat het klopt, ook mentaal: hoe kun je het doen van boodschappen bij de biologische boer in overeenstemming brengen met daarna weer gaan vliegen?

Ik wil graag dat mijn werk bijdraagt aan het bewustzijn van de onderlinge afhankelijk van mens en omgeving. En ik vind het tegelijkertijd heel moeizaam om dat via de kunst - bij mij schilderen - te doen. Ik vraag me steeds af wat mijn kunst voor rol daarbij kan hebben. Tegelijkertijd kan ik het niet laten. Verf blijft een elementaire manier om mij te uiten, om gedachten in beeld om te zetten.

Ik maak het mezelf niet makkelijk. Als ik iets uitgezocht heb is het klaar en ga ik weer op zoek naar ervaringen die uiteindelijk een vorm kunnen gaan krijgen. Sinds een half jaar rijd ik op een bakfiets door de stad om bij mensen te klussen. Ik vind het leuk om nieuwe mensen te ontmoeten en binnen te mogen kijken. Ik ben weer op avontuur nu en niet aan het worstelen met grote vragen. Ik schrijf ook over deze avonturen. Het is weer een nieuwe ervaring, experimenteren met het leven vanuit de vraag hoe ik mijn bijdrage kan leveren.”

Carolien Wissing, The hunter, 2023, acryl op linnen, 50 x 60 cm

Nieuwe Bodem
“We zijn nu zo’n vijf jaar met zes vrienden bezig met het project Nieuwe Bodem (https://www.nieuwebodem.nl/): een natuurkundige (mijn man), een vriend die in Wageningen heeft gestudeerd, een scheikundige, een bouwkundige, iemand met ervaring met Europese subsidies en projecten, en ikzelf vanuit de creatieve hoek. Plaats van handeling is het land bij en het erf op de boerderij van mijn ouders in de Achterhoek. Onze missie: ‘hoe kan het leven anders’. We zijn een agrobosbouwbedrijf gestart waar we ons richten op basiszaken: voedsel, kleding en onderdak. We hebben een voedselbos geplant met dertig eetbare bomen en struiken en op de opbrengst kun je je abonneren. Je kunt ook een gewas adopteren tegen betaling. We verkopen ook thee en granen.

We zijn er nu aan toe om het erf te transformeren tot een plek waar mensen kunnen werken aan basiszaken van het leven die niet belastend zijn voor de biodiversiteit. Zo willen we komen tot een evenwichtige balans die de natuur niet belast. Het kan toch niet zo zijn dat het gangbare eten standaard bespoten is, je wilt toch gezond voedsel? En dit mag nog veel breder. Mijn man Jasper is bezig met bio-based bouwen: boeren moeten stoppen vanwege te hoge uitstoot van stikstof van hun vee maar kunnen heel goed op hun land gewassen verbouwen waar je weer mee kunt bouwen. Dan verminder je Co2. We zoeken mensen die out-of-the-box  denken, om met hen te komen tot concepten die steeds weer een andere vorm kunnen krijgen.’

Carolien Wissing, Universe 8, 2024, acryl op hout, 9 x 17,5 cm

“Dat geeft vragen als hoe gaan we de ligboxen omtoveren tot plezierige ruimtes en met welke materialen?  Hoe zorgen we dat het oude behouden blijft en het mooie met het nieuwe samen kan gaan. Voor mij is esthetiek belangrijk, het moet er goed uitzien. Dus ik ontwerp weer, maak plattegrondjes. En dan heb ik het nog niet over de financiën, waar gaan we het geld hiervoor vandaan halen. Werken aan dit project is voor mij nu de essentie van mijn kunstenaarschap.”

Carolien Wissing, Nightrider, 2024, acryl op linnen, 13,5 x 16 cm

“Ik heb zelf vaak de behoefte gevoeld om primitief te leven, terug naar wat je nu echt in de basis nodig hebt. Ik dacht weleens, als ik voor de verleiding stond om een mooie tas te kopen: ‘ja maar, van dat geld kan ik een week leven!’ En ook ‘honger lijd ik niet zo snel, ik trek wel een maiskolf uit de grond’. Aan de zoektocht naar een basale ondergrens kun je van alles op gaan hangen, je kunt het optuigen en steeds weer de vraag stellen: ja, maar wat is hier nu de essentie van? Voor mij is dat contact met natuur, contact met mensen en samen creëren.

Ons project sluit aan bij het denken van Vitruvius, de Griekse architect uit de eerste eeuw voor onze jaartelling (c. 85-20 v. Chr). Vitruvius schreef het boek Architectura libri decem (De Bouwkunst in tien delen) vanuit de filosofie dat als je een gezonde plek wilt bouwen, je dat doet in contact met je medemens en de natuur, en gericht op de toekomst. Ik kom dus uiteindelijk uit bij de plek waar ik op mijn achttiende met gierende banden ben weggereden. Maar ik ben weer terug. Ik voel een spanningsveld ‘ja, maar hóe dan, is hier ook een plek voor mij?’ Dan zou de cirkel rond zijn.”

Carolien Wissing, Universe 8, 2024, acryl op hout, 9 x 17,5 cm

“Ik kon me heel lang niet voorstellen dat ik niet meer zou schilderen. Schilderen stond altijd heel dicht bij mij. Nu blijf ik wel schilderen maar is het even niet in de hoofdrol. Want wil ik van het schilderen leven dan komt er heel veel bij kijken aan PR: je profileren op social media en deelnemen aan beurzen bijvoorbeeld. Allemaal erg tijdrovend en kostbaar. Dan ligt de essentie van het kunstenaarschap ineens daar, terwijl ik bezig wil zijn met het maken van mijn werk. Ik ga in het najaar wel weer deelnemen aan Art the Hague in Den Haag. Misschien ga ik het wel zo doen, één of twee exposities per jaar waar ik mijn laatste werk laat zien. Heel simpel, zonder poespas. De nadruk ligt op het werk, that’s it.

Ik heb het als kunstenaar heel lang goed gedaan - mijn werken verkopen eigenlijk altijd goed - maar ik heb mezelf ook veel ontzegd. Niet zo lang geleden heb ik mezelf de vraag gesteld ‘ga ik de komende 25 jaar zo door? Voor nu vind ik het klussen heel leuk en comfortabel. Ik maak me even geen zorgen of ik wel ‘zichtbaar genoeg’ ben online. Maar ik moet ook kunnen creëren. De ideale verdeling van mijn tijd zou nu drie dagen klussen, drie dagen om te creëren en drie dagen werken aan ons ideaal op de boerderij in de Achterhoek zijn. Dat zijn negen dagen in een week maar dat zal zeker wel zijn weg gaan vinden.”

www.carolienwissing.nl

Verantwoording fotografie:
De werken die hier getoond worden komen van de website van Carolien Wissing, de andere foto’s zijn gemaakt door auteur.

Openingsbeeld:
Carolien Wissing, Blue Velvet, 50 x 60 cm, acryl op linnen, 2023