In het atelier van Cas Slagboom — Mélanie kijkt kunst

Cas Slagboom, kunstenaar/fotograaf,
schildert met beelden

Aan tafel in zijn woonkamer in Utrecht zit een man met passie, èn met een missie. Cas Slagboom maakt foto’s. Geen gewone foto’s maar complexe schilderachtige werken waarin hij soms wel honderd foto’s verwerkt. Het is altijd een samenstel van loepzuivere beelden. Eigenlijk schildert Cas met beeld, hij is een beeldmaker. Ik kwam Cas op het spoor via een oude vriend en werd nieuwsgierig. Ik wilde meer van hem weten.

Op de vraag of het interview ook in het atelier plaats kan vinden, wijst Cas naar een grote fototas op tafel. Hij maakt de tas open en haalt er een schetsboek uit. “Kijk”, zegt hij, “dit zijn mijn benodigdheden (Cas wijst op de fotoapparatuur in de tas en op het schetsboekje MS) en mijn atelier is buiten. Als ik de deur uit stap en linksaf ga, kom ik - uiteindelijk - in de natuur. Ga ik rechtsaf dan ga ik het stadse leven in. En dan hangt het er helemaal van af waaraan ik op dat moment behoefte heb: onder de mensen zijn of ‘back to nature’. Gek genoeg is dat elke keer weer een lastige keuze. Ik vind allebei boeiend: maar ze zijn voor mij ook allebei overweldigend. En dat leidt ook tot een gespletenheid: als ik alleen in de natuur ben, voel ik me soms los van de mensen, al voelt de rust daar fijn, en is het onze oorsprong. En als ik in de stad ben, zou ik eigenlijk liever in de natuur willen zijn.”

*Cas met zijn ‘atelier’: fototas en schetsboekje*

“Wat mij boeit zijn die twee entiteiten - mens en natuur - en hoe ze in verhouding tot elkaar staan. Ik vind beide werelden aantrekkelijk èn ook heel bedreigend. Neem bijvoorbeeld in de bergen. Daar kun je je zo nietig voelen en geïsoleerd, daar ervaar ik dat ik mensen nodig heb. Als ik ze dan opzoek, word ik weer overspoeld door alle belangen en emoties die mensen hebben, vooral dat onzichtbare deel. Dat vang ik op, daar ben ik gevoelig voor. Wat er dan gebeurt is dat ik me daar een beetje aan onttrek: ik ga er naar kijken, neem het waar, ik vind er ook iets van en plaats dat in een ruimer perspectief, de natuur. En zo ontstaat beeld, waarin ik die twee werelden - natuur en mens - bij elkaar breng èn het onzichtbare deel dat daar tussen zit.”

“Ik vind het vastleggen van een werkelijkheid op zich niet zo veelzeggend. Ik ga dan ook aan de slag met verschillende werkelijkheden. Neem ‘Galactic Picnic’. In dit werk zijn 100 foto’s verwerkt. Een compleet ontworpen beeld, net zoals een schilder dat doet, en daarmee heb ik een nieuwe werkelijkheid gecreëerd. Ik speel technisch met scherpte-diepte, en qua beeld met allerlei natuurfenomenen, zodanig dat de beschouwer ergens aanvoelt dat hier iets gebeurt wat je niet gewend bent, wat eigenlijk niet klopt, een bijna ongelooflijke enscenering. Het zou toch wel heel sterk zijn geweest dat je net daar loopt, richting picnic-tafel, terwijl tegelijkertijd een vlucht ganzen overvliegt, te midden van die onwerkelijk gedetailleerde plantenwereld, en een kromme horizon die je alleen zou zien als je mijlenver van de aarde verwijderd bent. Ik stel een nieuw moment samen dat, volgens mij, misschien wel dichter bij de werkelijkheid ligt dan we in het hier en nu beleven.”

“Dit combineren van beelden tot een nieuwe werkelijkheid vind ik fascinerend. En wat ik daarvoor nodig heb? Een fototoestel, mijn schetsboekje, een hele snelle computer en mijn voorstellingsvermogen: in mijn schetsboekje geef ik weer wat er zich in mijn hoofd afspeelt en via de lens kijk ik naar de wereld om me heen. Het is voor mij de kunst om hoofd en zichtbare werkelijkheid bij elkaar te brengen. Met mijn fototoestel maak ik een database die ik opsla in mijn computer en in mijn schetsboekje maak ik schetsen, bijvoorbeeld als ik voor een opdracht loop te broeden welke kant ik uit wil. Uiteindelijk heb ik mijn verhaal klaar en ga ik aan de slag.”

“Als ik een opdracht krijg, bijvoorbeeld voor een portret, ga ik op bezoek bij de opdrachtgever, want ik wil hem of haar zien in de eigen context, doorgronden wie hij of zij is. Ik stel vragen en luister. Mijn eerste vraag is altijd: wie ben jij en wat boeit je in het leven. Ook het daar in huis zijn, geeft meteen inspiratie. Het beeld dat bij mij in mijn hoofd ontstaat, vertaal ik in een schets naar mijn visie waarin de mens en de natuur samenkomen. Tijdens een speciale fotoshoot, op locatie, thuis, buiten in de natuur, of in een studio maak ik alle foto’s. Ook gebruik ik soms beeldmateriaal van de opdrachtgever zelf. Het is dit samenspel waar ik blij van word en mijn opdrachtgevers ook, zij voelen zich gezien en gekend. En uiteindelijk levert het een uniek resultaat op.”

*Voorbeeldsheet met schetsen voor ‘Float’*

“Een van mijn opdrachtgevers heeft een fantastische tuin, met daarin een bonte verzameling bloemen. Die tuin is voor haar een plek waar ze zichzelf kan zijn en kan verstillen. De diversiteit van planten is eindeloos boeiend, en als ze ook haar kat ziet rondsluipen als een tijger geeft dat een bijna paradijselijk gevoel. Ik heb een uitgebreide serie foto’s gemaakt van de bloemen in haar tuin, en ook van de kat. Die heb ik samengevoegd in een bijzondere compositie die een kleurrijke visuele interpretatie vormt van haar beleving.”

*‘Private garden’ zoals het in de woonkamer van de opdrachtgever hangt…*

“Een andere opdrachtgever is een fervent paraglider, hondenliefhebber, reiziger en – zoals ik haar trof – een beminnelijk mens. Haar gevraagd naar wie zij is, vertelde ze dat ze een eindeloze zucht naar avontuur heeft. En dat ze zich pas als zij zich vrij voelt zich ook verbonden kan voelen. Haar reactie op het werk dat ik uiteindelijk maakte was dat zij die beleving heel goed vertaald vond in dit persoonlijke werk.”

“Op dit moment is Imke mijn favoriete werk. Ik leerde Imke kennen bij een groot internationaal project, waar wij samenwerkten. Helaas werd zij ziek. Ik heb haar midden in de natuur gelegd, om haar het gevoel te geven dat ze zich daar geborgen weet, de helende kracht ervan kan ervaren. Ik gun iedereen dat ie dat kan voelen.”

“Mijn inspiratiebronnen zijn velerlei. De Amerikaanse fotograaf Tim Walker, bijvoorbeeld. Walker bouwt scenes, waarin hij datgene afbeeldt wat zich in ons hoofd afspeelt, de absurde werelden van angsten en onvermogens. Kunst houdt zich altijd daar mee bezig, met de onzichtbare werkelijkheid in ons hoofd. Ook Erwin Olaf ensceneert een wereld. Ik bewonder zijn enorme perfectie en grote technische vernuft. Zijn stoffen en meubilair kun je bijna aanraken, het is één groot spel van kleur en licht in het weergeven van textuur: je wil het steeds aanraken. Er spreekt ook zo’n enorme toewijding uit om dàt voor elkaar te krijgen. Of neem Gregory Crewdson. Hij bouwt een soort schoenendoos-scenes en blaast die op, eigenlijk wat Hollywood met zijn decors ook doet. Alles is tot in detail geënsceneerd, zóo perfect! Dat geeft een vervreemdend effect en tegelijkertijd is het heel poëtisch. Het dwingt je ook om nauwkeuriger te kijken en bij fotografie kan dat door de grote scherpte ook, je kunt met je neus naar het detail. Die intensiteit, dat is voor mij schoonheid.”

“Inspiratiebronnen uit de kunstgeschiedenis zijn er ook een paar. Ik ben dol op de absurditeit van Jheronimus (Jeroen) Bosch (1450-1516). En de Oostenrijker Gustav Klimt (1862-1918), die maakte portretten om daaraan iets op te hangen. Bij het schilderij De Kus gaat het om de kleding, daar wilde hij een verhaal mee vertellen. De textuur van de stof is de drager om te komen tot een metafysisch niveau, vergelijk Imke met de bladeren: de wereld die ik om haar heen bouw is drager voor de metaboodschap dat de natuur heelt. En de Amerikaanse schilder Andrew Wyeth (1917-2009), in zijn werk herken ik dat hij graag zijn eigen omgeving tot onderwerp had en de mensen die daarin een rol speelden.”

Cas - nu 63 - is nog niet zo lang geleden begonnen met zijn (groeps)portrettenwerk en zijn vrije werk. Naar de Kunstacademie wilde hij om te tekenen. Hij begon met de vrije richting, om wat later te kiezen voor de richting grafische vormgeving. Hij werkte jarenlang als grafisch vormgever voor bedrijven en ervoer de overgang van analoge fotografie naar digitale fotografie als een enorme verrijking. ”Ik leerde ook fotoshop kennen, zodat ik verschillende beelden kon combineren en er nieuw beeld van kon maken. Het was eigenlijk hetzelfde als schilderen.” Sinds 2003 werkt Cas vanuit zijn eigen bedrijf voor commerciële opdrachtgevers, maar twee jaar geleden maakte hij een omslag. “Al heel vroeg wist ik dat ik uiteindelijk mijn eigen weg wilde gaan. De drive komt van heel diep en het is nu het moment. Ik kijk continu met verbazing om me heen hoe mensen zijn en ik ben geïnteresseerd in hoe ieder zich tot het leven verhoudt. Iedereen zoekt zijn eigen weg daarin. Ik heb er tot nu toe over gedaan om deze gevoeligheid te plaatsen en er wat mee te kunnen. Daarom werk ik graag in opdracht van mensen. Ik wil het leven exploreren, ik blijf nieuwsgierig en blijf onderzoeken, ik wil verdiepen om het leven nog meer te doorgronden.”
Bezoek Cas zijn website: www.casslagboom.nl.